Zihinsel Ruhsal ve Estetik Gelişimde Çocuk Kitapları

Çocuğun zihinsel gelişimi dil aracılığıyla olmaktadır. Dil; düşünme, mantık, bellek, problem çözme, planlama gibi bilişsel süreçleri içermektedir. Ve hatta matematik de bir dil olarak işlev görmektedir. Bir problemi çözmenin temelinde onu anlamak yattığı, herkes tarafından kabul gören bir görüştür. Netice olarak, sayısal ya da sözel tüm işlemler dil aracılığıyla gerçekleşmektedir.

                Çocuğun zihinsel ve ruhsal gelişimi yanında estetik gelişimi de oldukça önemlidir. İşte; bilişsel, duyuşsal, sezişsel ve sanatsal yönden çocuğu tüm yönleriyle kucaklayan, çocuk eğitiminin temel taşı niteliğinde olan, çocuk kitaplarından bahsedeceğiz bu yazımızda. Günümüzde mantar gibi türeyen çocuk edebiyatı eserleri (genelde çocuk kitapları) bu yazıyı kaleme almamız için vesile olmuştur.

                Çocuk kitapları günümüzde, çocuk edebiyatı bilim dalının ilgi alanına girer. Bir kitabın sayfa sayısından, yazıda punto büyüklüğüne; noktalama işaretlerinin kullanım alanından, resimlerdeki soyutlama tekniğine; bir paragraftaki sözcük sayısından, hayal gücü (imge)’ne, çocuğun yaşına (çocuğa görelik ilkesi) ve bilişsel seviyesine uygunluğuna kadar birçok bileşen çocuk kitaplarında titizlikle dikkate alınır. Buna rağmen, piyasada mevcut kitapların, çocuk edebiyatı ilkelerini pek karşıladığı söylenemez. Bırakınız yukarıda saydığımız ilkeleri, doğru düzgün cümle kurulamayan kitaplardan bahsediyoruz. Yabancı eserlerin çevirileri de bunlardan nasibini almaktadır.  Çocuk kitapları, tahmin edemeyeceğiniz kadar büyük bir rant kapısına dönüşmüş durumdadır. Mantar gibi türeyen yazarlar, çevirmenler, emin olunuz ki Piaget’in, Propp’un, İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun, Sedat Sever’in vd. adını dahi duymuş değildir.  

                Çocuk kitaplarının çocuğa sağladığı faydalar ise, bu alanın ne kadar önemli olduğunu akla getirir: Çocuğun zeka seviyesini geliştirmesi, düş gücünü geliştirmesi, empati (özdeşim) becerilerini arttırması, dil becerilerini geliştirmesi (okuma, konuşma, yazma), karşılaşılan problemleri çözme becerisi elde ettirmesi (mantık ve uslamlama), belleği geliştirmesi, yaşamdan kesitler sunarak çocuğun bilişsel evrenini geliştirmesi, kişileri tanıma (karakter analizi) gibi hayatın içinden oldukça değerli kazanımlar elde ettirir ki, bu da yalnızca çocuk kitaplarında bulunur.

                Çocuklarınızın okuyacağı kitapları seçerken; yayın evlerine, yazarlarına, satılma şekline biraz ihtimam göstermeniz faydanıza olacaktır. Çocuklara kitap okutuyorum diye, onları okuma zevkinden mahrum edecek (berbat bile az kalır) kitaplardan yavrularınızı uzak tutunuz.

                Hazır yazıyı kaleme aldık, birkaç da tüyo verelim. Kitaplar okunduktan sonra; karakterleri, onların duygu durumlarını, karşılaştıkları problemleri ve olası çözümlerini, kitabın aktardığı bilgileri, çatışma durumlarını mutlaka çocuklarınızla birlikte sorgulayınız. Sen olsan ne yapardın? sorusu ise, çocuğu kahramanlarla özdeşleştirecek ve farklı çözümler üretmesini sağlayacaktır. Çocuklarınızla düzgün cümleler kurmaya (erişkin sözcüklerle), yeni sözcükler keşfetmeye (kavram ve nöron[sinir ucu] oluşturma), şiir, tekerleme yoluyla konuşma becerilerini ve lirik anlatımı güçlendirmeye de özen göstermelisiniz. Gene hatırlatalım ki, sadece 15 dakikalık dil bilgisi eğitimiyle 4. ayın sonunda, çocukların zekâ seviyesinde %17 artış olduğu bilimsel bir çalışmayla ispatlanmıştır.

                Çocuğun kitap okuma zevkinin gelişmesinde ise; ailenin (okuyan ebeveynler), evdeki kitaplıkların da önemli bir yeri olduğunu belirtmiş olalım. Çağımızda “inovasyon” kavramı almış başını giderken, büyük buluşlar ve katkıların, okuyan, araştıran insanlar sayesinde olduğu gerçeği değişmemektedir. Büyük başarıların arkasında büyük kitaplıklar vardır.